Syberia już tu jest. Połączenie Krakowa z syberyjską Północą jest namacalne i trwałe, piękne i zaskakujące. Na wystawie można zobaczyć to, co przywieźli z Syberii ludzie powracający z zesłania, będącego karą za udział w powstaniu styczniowym, jak też ci, którzy wyjechali w tamte strony dobrowolnie, by przeżyć przygodę i zdobyć bogactwa. A było to w czasach, gdy dziećmi byli dziadkowie dzisiejszych dziadków!
Kogo napotkali polityczni więźniowie caratu? A co przydarzyło się poszukiwaczom złota i chciwym marzycielom?
Witalij Bojakin, okolice Ratty, Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny, fot. Andrzej Dybczak 
Mieszkańcy Uelen na Czukotce dzielą upolowanego wieloryba szarego, fot. Andrzej Dybczak 
Mieszkanki Omy, Nieniecki Okręg Autonomiczny, fot. Andrzej Dybczak 
Kapor, część kobiecego stroju ślubnego Nieńców, dar Izydora Sobańskiego, kolekcja Muzeum Etnograficznego w Krakowie, fot. Marcin Wąsik 
Wizyta w magazynie studyjnym Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Lidia Innokientievna Cziczulina wraz z zespołem z Pietropawłowska Kamczackiego, fot. Marcin Wąsik 
Pasterz reniferów, okolice osady Anavgaj, Kamczatka, fot. Andrzej Dybczak 
Renifery wokół osady Anavgaj, Kamczatka, fot. Andrzej Dybczak
Jedni robili tam interesy, inni rozwijali naukę, byli tacy, co zaznali ocalenia i miłości; niektóre historie skończyły się zaś dramatem.
Jedno jest wspólne wszystkim – w pozornym pustkowiu spotykali innych ludzi – żyjących nad Cieśniną Beringa Czukczów, Aleutów, Koriaków, Ewenów z górskich osad Kamczatki, Selkupów z lasów w okolicach rzeki Taz i Nieńców z kanińskiej tundry oraz Półwyspu Jamalskiego.
Na wystawie zobaczymy przywiezione z Północy futrzane ubrania, postaci morskich myśliwych siedzących w maleńkich kajakach, arkan do kierowania stadem reniferów, inuickie amulety, ślubny strój kobiecy będący także ubiorem szamanki. Ktoś zaśpiewa o nienieckiej dziewczynie.
Od 2016 roku badacze z Muzeum Etnograficznego wyprawiali się na Syberię w ślad za syberyjską kolekcją, by tam spotkać współcześnie żyjących ludzi. Wyprawy te, jak i badania archiwalne w innych kolekcjach syberyjskich pozwoliły rozwiązać kilka zagadek. O szczegółach etnograficznych śledztw opowiadamy na stronie internetowej naszego muzeum, specjalnie do tego powołanej.
Wystawa jest okazją, by spotkać uczonego i zesłańca Benedykta Dybowskiego; Lilianę Aslapową, Koriaczkę z Pietropawłowska (jej prawdziwe imię to Eweki); Izydora Sobańskiego, ukaranego zesłaniem do Guberni tobolskiej; Zinoidę Barmicz – Nienkę – sędziwą posiadaczkę szamańskiego stroju swej babki z Omy, osady znad Morza Barentsa; podróżnika i poszukiwacza złota Konstantego Podhorskiego; Stanisława Nuteventina, czukockiego artystę, tworzącego rzeźby w kle morsa; tajemniczego zesłańca Jana Żurakowskiego; starszego już Pawła Kuboljewa z selkupskiej osady Ratta. Wszyscy oni spotykają się z nami, by wspólnie przyjrzeć się temu, co doprowadziło do utworzenia się polsko-syberyjskich połączeń.
Wystawę współtworzą także zwierzęta i duchy. Te z przeszłości i te jak najbardziej współczesne. Wszystkie te głosy cicho snują północną opowieść.
***
Wystawa bazuje na wynikach współczesnych badań terenowych na Syberii prowadzonych przez MEK w latach 2016–2019. Badania zostały sfinansowane ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, w ramach projektu pn. „Antropologiczna reinterpretacja kolekcji syberyjskiej ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie pochodzącej od polskich badaczy Syberii XIX wieku”. Projektem kierowała prof. UJ dr hab. Grażyna Kubica-Heller, a badania prowadzili Andrzej Dybczak, Jacek Kukuczka i Magdalena Zych.
Zespół kuratorski: Andrzej Dybczak, Jacek Kukuczka, Anna Zabdyrska, Magdalena Zych
Projekt aranżacji wystawy: Anna Zabdyrska
Patronat medialny: Radio Kraków
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.
Zapraszamy na stronę:
Wystawa czasowa: 16.10.2020–31.08.2021
Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli, ul. Krakowska 46, Esterka
Wystawa czynna: wtorek – niedziela 10.00 – 19.00
z przerwą na dezynfekcję przestrzeni wspólnych od 13.00 do 15.00